تأسیس صرافی در ایران راحت‌تر از نانوایی است!

* منظور از جرایم حوزه رمزارزها چیست؟ 
یوسفی: پیش از تشریح جرایم در این حوزه باید به کارکردهای مختلف رمزارز و رویکرد کشور نسبت آن باید توجه داشته باشیم، چرا که در بسیاری از موانع ما دچار دوگانگی در خصوص جرایم هستیم که این امر چالش‌زا است. از همین رو است که جرایم در حوزه رمزارزها در حال فزونی و گسترش است.
جرایم در حوزه رمزارزها به چندین دسته تقسیم می‌شود. بخشی از این جرایم مربوط به خودِ حوزه رمزارز می‌شود. بدین صورت که با یک تغییر رمز تمامی دارایی فرد از دست او خارج می‌شود، یا فرد با کیف پول‌های غیرمطمئن مواجه می‌شود و باز دارایی‌های خود را از دست می‌دهد و یا اینکه اساساً رمزارز از دسترس او خارج می‌شود، باز هم دارایی فرد از بین می‌رود. موارد مطرح از جمله مواردی است که مردم با آن مواجه می‌شوند و منجر به مال‌باختگی آنان در این حوزه می‌شود.
بخش دیگری از جرایم حوزه رمزارزها بدین شکل است که از رمزارزهای مطمئن به‌عنوان وسیله برای ارتکاب سایر جرایم استفاده می‌شود. به بیان دیگر رمزارز ابزار جرایمی همانند پول‌شویی، مخفی‌کردن مبادلات، ازبین‌بردن هویت و درعین‌حال امکان جابه‌جایی امن و ایمن پول برای این اشخاص و... می‌شود که میزان ارتکاب به این شکل از جرایم در حوزه رمزارزها بیش از جرایم بخش اول است.

*از یک چاقو نیز می‌توان برای مایحتاج و یا ارتکاب جرم استفاده کرد، با این استدلال که شاید چاقو منجر به قتل فردی شود، می‌توان مردم را داشتن چاقو منع کرد؟
یوسفی: خیر؛ باید در نظر داشت که جرمی اتفاق افتاده و کلاهبرداری انجام شده و فعالیت غیرقانونی صورت‌گرفته و عواید این جرم و کلاهبرداری از طریق رمزارز جابه‌جا شده است، در چنین وضعیتی در سیستم حقوقی قضائی و کشف جرم به بن‌بست می‌رسیم و هیچ امکانی برای پیگیری موضوع وجود ندارد و این نقطه پایانی است که هیچ‌گونه امکانی برای بازگرداندن اموال افراد وجود ندارد. از همین رو این موضوع نیازمند یک دیدگاه حقوقی و قضائی هستیم تا به نتیجه‌گیری خاصی در این موضوع دست پیدا کنیم.
در مواجهه با بخش نخست جرایم مربوط به حوزه رمزارز باید به این موضوع توجه داشته باشیم که این بخش مربوط به حوزه فناورانه است و افرادی که می‌خواهند در این حوزه فعالیت کنند باید علم و اطلاعات کافی در خصوص موضوع داشته باشند. از همین رو نیاز است اطلاع‌رسانی کافی دراین‌رابطه صورت گیرد چه در خصوص بحث مبنی بر رمزارزها چه در خصوص سوءاستفاده‌هایی که با عنوان رمزارز در حال انجام است.
بسیاری از اوقات افراد با جستجو در اینترنت به دنبال والت (Wallet - خرید ارز دیجیتال) هستند و از طریق بسترهای موتورهای جستجوی عمومی به سراغ این حوزه می‌روند. طبیعتاً افراد در این موارد معرض نرم‌افزارهای غیرواقعی قرار می‌گیرند و با این شیوه در معرض خطر بیشتری قرار هستند و امکان ازدست‌دادن اموال و دارایی‌های این افراد بیشتر است. 
این افراد دچار مشکلات حقوق قضایی خواهند شد، در حال حاضر تعداد بسیار زیادی کیف پول الکترونیک در کشور داریم و افراد بسیار راحت از این کیف پول‌ها استفاده می‌کنند، حتی حجم اموالی که با این کیف پول‌ها جابه‌جا می‌شود از صرافی‌های عادی و سنتی بیشتر است.
در حال حاضر صرافی‌های زیادی در کشور داریم که در حوزه رمزارز فعال هستند که حجم گردش مالی این صرافی‌ها از یک صرافی عادی و سنتی بسیار بیشتر است. حتی گردش مالی این صرافی‌ها حسب مورد از گردش مالی برخی از شعب بانک‌های ما نیز بیشتر است.
صرافی‌های فعال در حوزه رمزارزها به‌راحتی ایجاد شدند و هیچ‌گونه نظارتی بر روی این صرافی‌ها وجود ندارد، درحالی‌که برای تأسیس و راه‌اندازی یک نانوایی در کشور فرد باید مجوزهای مختلف بهداشتی اماکن و نظارتی و امثالهم را بگیرد؛ اما این صرافی‌ها به‌راحتی ایجاد می‌شوند و در حال گسترش هستند؛ درصورتی‌که هیچ‌گونه احراز هویت و صلاحیتی برای صاحبان این صرافی‌ها صورت می‌گیرد!
در بسیاری از اوقات این موضوع مطرح است که اساساً صاحبان این صرافی‌ها صلاحیت لازم را ندارند و از سوی مراجع قانونی و قضایی ممنوع‌المعامله هستند و دارای پرونده‌های قضایی هستند و حتی مجاز به داشتن یک حساب بانکی نیستند اما به‌راحتی از حوزه رمزارز استفاده و حتی سوءاستفاده می‌کنند.

* در چه مواردی شاهد سوءاستفاده از حوزه رمز ارز هستیم؟ 
یوسفی: در مواردی که رمزارزها نه به‌عنوان «پول» بلکه به‌عنوان «ابزار» استفاده می‌شود شاهد سوءاستفاده هستیم، زمانی که رمزارز به‌عنوان ابزار استفاده می‌شود هم رویکرد مثبت و هم رویکرد منفی دارد. باید به هر دو رویکرد توجه داشت و برای آن سیاست‌گذاری صحیح صورت گیرد. به‌عنوان‌مثال تبادلات در این بخش به‌صورت ناشناس است و از جمله ابزار پول‌شویی محسوب می‌شود.
در این موارد باید توجه داشته باشیم که «پول‌شویی» یک جرم ثانویه است؛ اول جرم دیگری رخ می‌دهد، عوایدی به دست می‌آید، سپس پول‌شویی منصه ظهور پیدا می‌کند؛ از همین رو شناختن رمز ارز به‌عنوان یکی از ابزار پولشویی و گسترش جرم درست نیست. 
بر خلاف دارایی‌های سنتی که هیچ‌گونه ریشه‌ای از آن‌ها قابل کشف نیست؛ دارایی‌ها در حوزه رمزارز ریشه مشخص دارد. به‌عنوان مثال اگر یک فرد دارای ۱۰۰ شمش طلا باشد مشخص نیست که این شمش‌های طلا از کجا به دست آورده اما دارایی‌های رمز انگاری شده در شفافیت کامل و امکان رهگیری صددرصدی به سر می‌برند.
به بیان ساده‌تر، در حوزه رمزارز با دو مسیر در کنار هم مواجه هستیم ازیک‌طرف شفافیت و رهگیری کاملاً مشخص و از طرفی نیز نامشخص بودن هویت افراد.
نکات مختلفی در حوزه رمزارزها وجود دارد که باید مدنظر قرار گیرد و می‌تواند استفاده ما از رمزارزها را جهت دهد و ما را به این سمت سوق دهد که نوع سیاست‌گذاری می‌تواند مشخص کند که جایگاه ما در «حقوق اقتصادی نوین جهان» به چه ترتیب باشد.
بدون شک سیاست صددرصد سلبی بدین معنا که علی‌الاطلاق با این نوع دارایی یا این شیوهٔ تبادل پول مخالفت کنیم، پاسخگو نیست. همچنین سیاست مبنی بر رسمیت شناختن و تقنین مصداقی بر مبنای رمزارزهای فعلی نیز باتوجه‌به فناورانه بودن این حوزه صحیح نیست؛ چرا که سرعت تغییر در بخش فناوری به گونه ایست که ممکن است به‌زودی رمزارز نیز جای خود را به گونه‌های نوینی از دارایی بدهد.
از همین رو باید به اصل فناوری توجه شود نه اینکه به دنبال رمزارز رمز ارزه یکی از منصه‌های ظهور فناوری‌های نوین و تعریف جدید از پول و دارایی و تبادل مالی در حوزه تغییرات سلایق پولی و ابزارهای پرداخت است.

*چگونه می‌توان نوسانات قیمت رمزارزها را کنترل کرد؟
یوسفی: در این حوزه نوسانات قیمت رمزارزها نیز مطرح است. اما باید توجه داشته باشیم که ارزهای سنتی نیز نوسان دارد و هم ارز دیجیتال. در این حوزه باید به این موضوع توجه کنیم که چگونه این نوسانات را مدیریت کنیم.
در حال حاضر هیچ‌گونه نمی‌توان در حوزه ارزهای سنتی سیاست‌گذاری کرد؛ درصورتی‌که در حوزه رمزارزها زمانی که افراد در حال انجام مبادله هستند ابزارهای مختلفی دراین‌رابطه وجود دارد همانند قراردادهای آتی، قراردادهای هوشمند جهت تعیین نرخ و یا از ابزارهای مختلف که بتوانند این نرخ را بر مبنای توافقات فی‌مابین نرخ را فریز کنند و نکات مدنظر خود را ثبت کنند. از همین رو باید توجه داشته باشیم رمزارزهای دیجیتال یک سری نکات منفی و یک سری نکات مثبتی دارد که باید به آن توجه داشت.

*برخی بر این باورند که رمزارزها ابزار خوبی برای دورزدن تحریم‌ها نیز هستند؛ آیا این دیدگاه درست است؟
یوسفی: بسیاری بر این باورند که با استفاده از رمزارز می‌توانیم تحریم‌ها را دور بزنیم؛ بله حسب مورد می‌توان از رمزارزها استفاده کرد؛ اما استفاده خیلی عیان و عمومی و ابزاری به‌صورت کلی راجع به این قضیه شاید منجر به تحریم ما در حوزه فناورانه نیز شود!
«سیاست‌گذاری صحیح» اصلی‌ترین و مهم‌ترین موضوع در حوزه رمزارز است. همچنین می‌بایست نهاد متولی برای این موضوع داشته باشیم. فقدان نهاد متولی برای حوزه رمزارز، بزرگ‌ترین مشکلی است که امروز با آن مواجه هستیم.

*رویکرد نهاد متولی رمزارز  تنظیم‌گری است یا نظارتی؟
یوسفی: خصلت‌های اصلی حوزه رمزارز، رویکرد تنظیم‌گری را دفع می‌کند، از همین رو باید به حوزه نظارت‌پذیری بهتر و صحیح پیرامون رمزارزها سوق پیدا کنیم. به بیان دیگر مردم اطمینان داشته باشند که اگر یک صرافی در کشور در حوزه رمزارز فعالیت می‌کند، این صرافی از سیستم حقوقی و نظارتی ایران شناسایی شده و  اگر مشکلی رخ داد، حداقل امکان تعقیب، پیگیری، پیگرد، پاسخ‌دهی و پاسخ‌گیری وجود داشته باشد.
این نظارت، بستر امن‌تری ایجاد می‌کند و همانند هر پدیده دیگری دوران گذار خود را به سمت بالغ‌شدن پیش می‌برد و می‌تواند نتایج مطلوبی را در پی داشته باشد. دیدگاه منطقی این است که رویکرد این نهاد، نظارتی باشد، هم نظارت ابتدایی و هم نظارت بر روی حوزه فرایند استفاده از رمزارز.