محمدرضا باهنر در گفت‌وگوی خود با برنامه «بزنگاه» به موضوع FATF و تعاملات بانکی ایران پرداخت و گفت: در این ۴۰ سال، یاد گرفتیم چگونه تحریم‌ها را دور بزنیم. هیچ‌وقت کار بانکی‌مان با مجوز آمریکا نبوده و همیشه مسیر‌های خاص خودمان را پیدا کرده‌ایم؛ بنابراین هیچ اتفاق جدیدی در مراودات ما با تصویب یا عدم تصویب FATF رخ نخواهد داد. ما به اندازه کافی تجربه داریم.»
وی در توضیح سیاست‌های مالی داخلی گفت: بانک مرکزی در حال سامان‌دهی تراکنش‌های غیرشفاف است. اینکه تراکنش‌های داخلی ثبت شود، بسیار مفید است؛ اما اگر این اطلاعات به نظام بین‌الملل متصل شود تا دشمن بتواند ردپای مالی ما را بزند، خطرناک است. در داخل باید شفاف شویم، ولی نباید در برابر سیستم‌های جهانی بی‌دفاع شویم.
وی با اشاره به همکاری‌های اقتصادی با روسیه افزود: ما و روسیه هر دو تحریم هستیم. وقتی نمی‌توانیم دلار یا یورو رد و بدل کنیم، هزینه‌ها بالا می‌رود. اگر CFT را بپذیریم، ممکن است سال‌ها در لیست سیاه FATF بمانیم، اما همین پذیرش داوطلبانه می‌تواند هزینه تبادلات مالی‌مان با کشور‌هایی مثل روسیه را پایین بیاورد و روابط تجاری را تسهیل کند.
باهنر در بخش دیگری از سخنانش درباره اعتماد به نهاد‌های بین‌المللی اظهار داشت: ما عضو NPT بودیم، ولی حمایتی ندیدیم. در برجام تمام تعهدات‌مان را انجام دادیم، اما در نهایت آمریکا اسنپ‌بک کرد. توافق‌های قاهره و آستانه هم نتیجه ملموسی نداشت. با این سابقه، چطور می‌توان به FATF اعتماد کرد؟
وی با استناد به مواضع رهبر انقلاب خاطرنشان کرد: رهبر معظم انقلاب بار‌ها فرموده‌اند که تعهدات بین‌المللی نباید برای ملت ایران محدودیت ایجاد کند. باید بخش‌های مفید را بگیریم و در قوانین داخلی اجرا کنیم، نه اینکه زیر بار تعهد خارجی برویم. تصویب CFT پس از اسنپ‌بک برجام، در واقع عبور از فرمایشات رهبری است.
باهنر در ادامه با اشاره به انسجام تصمیم‌گیری‌های کلان کشور گفت: پیش‌تر نگرانی‌هایی درباره نبود انسجام در تصمیمات وجود داشت، اما امروز با اطمینان می‌گویم که تصمیمات حوزه سیاست خارجی کاملاً منسجم و هماهنگ است. همه دستگاه‌ها با محوریت رهبری و شورای عالی امنیت ملی در یک مسیر واحد حرکت می‌کنند.
وی درباره رفتار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز گفت: زمانی که آژانس برخلاف کنوانسیون‌ها علیه ایران اقدام کرد، من صریحاً به گروسی گفتم مراقب باش در مسیر عمر سعد قرار نگیری که به خاطر منافع دنیوی، آبروی خودت و سازمانت را ببازی.
در ادامه گفت‌و‌گو، باهنر گفت: مردم حق دارند نگران باشند، تجربه برجام هنوز تازه است. اما باید بدانیم در دنیای امروز، هنر اداره کشور این است که ضمن حفظ استقلال و حاکمیت ملی، بتوانیم مسیر تعامل اقتصادی با کشور‌های دوست را باز نگه داریم.
** پذیرش مشروط برای صیانت از منافع ملی و تعریف مستقل از تروریسم
محمدرضا باهنر در پاسخ به پرسشی درباره زمان و منطق تصویب مشروط CFT پس از فعال شدن سازوکار اسنپ‌بک، حمله نظامی اخیر و توافق قاهره، گفت: برخی این‌طور تعبیر می‌کنند که گویی یک نفر از سمت راست به ما سیلی زده و ما خودمان سمت چپ را جلو برده‌ایم تا دوباره سیلی بخوریم. من این تعبیر را قبول ندارم. عرضم این است که ما با تصویب CFT بخشی از منافعی را که در نظام بین‌الملل از ما سلب شده بود، احیا می‌کنیم و مدعی هستیم که این تصمیم هیچ هزینه جدیدی به ما وارد نخواهد کرد.
وی افزود: در جلسات مجمع تشخیص مصلحت نظام، همه دستگاه‌ها از رئیس‌جمهور و وزیر اقتصاد تا بانک مرکزی و وزارت خارجه، استدلال‌های خود را مطرح کردند. جمع‌بندی من این است که با تصویب مشروط CFT، ما احتمال دستیابی به برخی منافع محدود را ایجاد کردیم و در مقابل، هیچ امتیاز تازه‌ای به نظام بین‌الملل ندادیم. ان‌شاءالله این مسیر در عمل هم به نفع کشور تمام شود.
باهنر در ادامه درباره مفهوم «پذیرش مشروط» در تصمیم مجمع تشخیص توضیح داد: CFT مفادی دارد که یا باید آن را بپذیریم یا نپذیریم. وقتی می‌گوییم پذیرش مشروط، یعنی ما مفاد کنوانسیون را در چارچوب قوانین داخلی خود قبول می‌کنیم. اگر در آینده مفادی با اصول قانون اساسی یا قوانین موضوعه ما مغایرت داشته باشد، ملاک ما همان قوانین داخلی است. مثلاً اگر در تعریف تروریسم، تعارضی بین دیدگاه ما و تعریف آنان باشد، ما به تعریف خودمان پایبند می‌مانیم.
وی با اشاره به نمونه‌ای از این اختلافات گفت: برای مثال، ما رژیم صهیونیستی را یک رژیم تروریست می‌دانیم. اما آنها ممکن است فردا بیایند و سپاه پاسداران را تروریست اعلام کنند. ما در مصوبه خودمان تصریح کرده‌ایم که در چنین مواردی صرفاً طبق تعریف ملی خود عمل خواهیم کرد. بنابراین، حتی اگر در لیست سیاه FATF باقی بمانیم، استقلال حقوقی و سیاسی خود را از دست نمی‌دهیم.
باهنر ادامه داد: ممکن است برخی بگویند با این وضعیت، ما را تا پنجاه سال دیگر هم نمی‌پذیرند. پاسخ من این است که حتی اگر چنین شود، ما با این مصوبه بخشی از هزینه‌های اضافی را که پیش‌تر به شرکای خودمان تحمیل کرده بودیم، حذف می‌کنیم. پیش از این، هزینه‌های مضاعفی علاوه بر تحریم‌ها و سازوکار اسنپ‌بک وجود داشت که حالا با این تصمیم، بخشی از آن کاهش یافته است.
در پایان برنامه، مجری با اشاره به اهمیت هوشیاری در پذیرش معاهدات بین‌المللی گفت: پذیرش هرگونه معاهده جهانی، محدودیت‌هایی برای حقوق ملت ایران ایجاد می‌کند. با تجربه‌هایی، چون برجام، اسنپ‌بک، NPT و دیگر توافق‌ها، مسئولان کشور باید با دقت و ضمانت‌های لازم تصمیم بگیرند.
باهنر نیز در پاسخ تأکید کرد: دقیقاً همین‌طور است. تصمیم‌گیری در این سطح باید با عقلانیت، دقت و استقلال همراه باشد. ما هیچ‌گاه حاضر نیستیم منافع ملی را در ازای وعده‌های بین‌المللی معامله کنیم.
کلمات کلیدی :
عضویت در CFTتبادلات مالی با روسیهلیست سیاه FATFمجمع تشخیص مصلحت نظاممحمدرضا باهنرتصویب CFT اسنپ‌بک برجام