در مقدمه تحقیق آمده است که ایران اخیراً قانونی را برای پیوستن به این کنوانسیون تصویب کرده؛ اقدامی که نشانهای از تحولی بزرگ در تلاشهای داخلی و بینالمللی این کشور برای مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم است.
در ادامه توضیح داده میشود که کنوانسیون CFT یکی از ستونهای اصلی مبارزه جهانی با تأمین مالی تروریسم است و تقریباً تمامی کشورهای عضو سازمان ملل متحد آن را پذیرفتهاند.
طبق مفاد کنوانسیون، کشورهای امضاکننده متعهد میشوند تأمین یا جمعآوری وجوهی که برای اقدامات تروریستی مصرف میشود را جرمانگاری کنند، داراییهای مرتبط را مسدود یا مصادره نمایند و همکاریهای اطلاعاتی و حقوقی متقابل را تقویت کنند.
مرکز مطالعات «خان» سپس به سابقه ایران در زمینه مبارزه با پولشویی اشاره کرده و یادآور شده است که تهران در سال ۲۰۰۸ قانون مبارزه با پولشویی را تصویب کرد و نهادهایی مانند شورای عالی مبارزه با پولشویی، دبیرخانه اجرایی و واحد اطلاعات مالی (FIU) را تشکیل داد. از سال ۲۰۰۷ نیز دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل (UNODC) با ارائه آموزشها و کمکهای فنی، به ایران در هماهنگ کردن ساختارهای خود با استانداردهای بینالمللی کمک کرده است.
با وجود این تلاشها، ایران در سال ۲۰۲۰ به دلیل رعایت نکردن کامل معیارهای جهانی مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم، دوباره در فهرست سیاه گروه ویژه اقدام مالی (FATF) قرار گرفت؛ کنار کشورهایی مانند کره شمالی و میانمار.
در این تحقیق، پیامدهای اقتصادی، داخلی و ژئوپلیتیک تصویب این معاهده بررسی شده است.
از نظر اقتصادی، تصویب CFT نشاندهنده تمایل ایران به همکاری با نظام مالی جهانی و کاهش انزوای ناشی از تحریمهاست. با این حال تا زمانی که ایران در فهرست سیاه FATF باقی بماند، دسترسی به شبکههای بانکی و سرمایهگذاری بینالمللی برای این کشور محدود خواهد بود.
این اقدام گرچه ممکن است برای شرکایی مانند روسیه، چین و هند نشانهای از همکاریپذیری ایران باشد اما بدون رفع کامل موانع FATF، انتظار تحول اقتصادی بزرگ چندان واقعبینانه نیست.
در عرصه داخلی، پژوهش اشاره میکند که این موضوع به اختلاف نظر میان جریانهای سیاسی ایران دامن زده است.
اصلاحطلبان پیوستن به CFT را گامی عملگرایانه در جهت ثبات اقتصادی و تعامل دوباره با جهان میدانند، اما تندروها نگراناند که این تصمیم توان ایران در حمایت مالی از گروههایی مانند حزبالله، حماس و حوثیها ــ که تهران آنها را بخشی از «محور مقاومت» مینامد ــ کاهش دهد. این دوگانگی، تضاد میان ایدئولوژی و عملگرایی اقتصادی در تصمیمگیریهای ایران را نشان میدهد.
از دیدگاه ژئوپلیتیک نیز، گزارش یادآور میشود که FATF تعامل ایران را پذیرفته اما به دلیل برخی ابهامات درباره تعریف تروریسم و میزان شفافیت مالی، هنوز نام ایران در فهرست سیاه باقی مانده است.
بنابراین، تصویب این توافق ارزش دیپلماتیک نمادین دارد اما تأثیر فوری محدودی دارد، زیرا ایران همچنان به ایجاد تعادل بین انتظارات مالی غرب و اولویتهای استراتژیک منطقهای خود ادامه میدهد.
کلمات کلیدی :
کنوانسیون CFTمرکز مطالعات جهانی هندنوانسیون سازمان ملل متحد علیه تأمین مالی تروریسمپیامدهای CFTفهرست سیاه FATFایران fatf